De menopauze: een transitie met impact op je leven en werk

Dit najaar verschijnt het televisieprogramma Menopauzia op VRT 1. In deze reeks gaat Tine Embrechts op ontdekkingstocht in de wereld van de menopauze, ook op de werkvloer. Bij dat laatste geef ik als jobcoach en expert toelichting, en dat is nodig, want één op de tien vrouwen neemt ontslag vanwege de menopauze. Ik kon me dus geen beter platform voorstellen om een belangrijke boodschap naar de Vlaamse huiskamers én bedrijven te sturen: de menopauze is geen eindpunt, maar een nieuwe fase in het leven. Ik neem je mee naar menopauzeland om je te tonen hoe vrouwen, en zeker zij in de bloei van hun carrière, deze transitie kunnen aangrijpen om hun leven en werk opnieuw vorm te geven.

– Sandra Peeters ondersteunt als jobcoach bij Dialogisch veel vrouwen in de menopauze bij de impact die die nieuwe levensfase heeft op hun loopbaan.

Wat is de menopauze? En de perimenopauze?

De menopauze is de periode in het leven van een vrouw waarin de menstruatie stopt, meestal tussen de leeftijd van 45 en 60 jaar. Het is een natuurlijk onderdeel van het verouderingsproces en wordt veroorzaakt door een daling van het oestrogeen- en progesterongehalte. Vaak wordt de menopauze voorafgegaan door de perimenopauze, een fase waarin hormonale schommelingen voor fysieke en emotionele veranderingen zorgen, zoals opvliegers, verminderde energie en stemmingswisselingen.

De menopauze is een overgangsfase op vele vlakken: hormonaal en fysiek, maar ook mentaal. Het is een echt kantelpunt in het leven van vrouwen die op een leeftijd komen waarop hun lichaam hen uitdaagt om  eindelijk aan zichzelf te denken. Hoewel dit voor veel vrouwen een uitdagende periode is, biedt het ook een kans om nieuwe keuzes te maken en prioriteiten te heroverwegen.

De menopauze op de werkvloer

Vrouwen die momenteel in de menopauze zitten, komen vaak uit de eerste generatie die zich heeft moeten bewijzen in een mannenwereld. En nu voelen ze hoe ze fysiek en mentaal uitgeput raken. Net op het moment dat ze het hoogtepunt van hun carrière bereiken. Ze hebben zich jarenlang hard ingezet voor hun werk en familie en merken nu dat ze minder energie hebben en meer tijd nodig hebben voor zichzelf. De realisatie dat ze na jaren van zorgen en ondersteunen echt voor zichzelf willen kiezen, zorgt dan vaak voor  onzekerheid. Wie ben ik nu, wat wil ik nu?

Daarnaast speelt ook het financiële aspect een rol. Vrouwen hebben vaak een bepaalde levensstandaard opgebouwd, waardoor de gedachte om minder te werken of van loopbaan te veranderen beangstigend kan zijn. Voor iedereen, van hoogopgeleiden tot vrouwen in arbeidersomgevingen, is dit een realiteit die erkend moet worden.

En dan heb je de harde realiteit: één op de tien vrouwen neemt ontslag door de menopauze. Ze hebben te veel last van fysieke en mentale klachten en kunnen hun job niet meer uitoefenen. Bovendien wordt een onbekend aantal vrouwen ontslagen omwille van gedrag dat te wijten is aan de overgang. Toch worden ze niet om die reden ontslagen. Vaak krijgen ze onterecht de diagnose burn-out of depressie.

Loopbaanbegeleiding voor vrouwen in de menopauze

In mijn praktijk zie ik hoe loopbaanbegeleiding een cruciale rol kan spelen voor vrouwen die in de menopauze zitten. Vaak staan zij voor grote beslissingen: moet ik mijn baan opzeggen, een promotie accepteren of een nieuwe weg inslaan? Die transitie biedt een kans om bewustere keuzes te maken en opnieuw af te stemmen op wat echt bij hen past. Alles begint bij enkele fundamentele vragen: waar word ik blij van, wat past er echt bij mij en waar ben ik goed in?

Tijdens loopbaanbegeleiding kijken we dus naar de fundamenten. Zo onderzoeken we bijvoorbeeld ook negatieve emoties en frustraties, want elke negatieve emotie betekent dat een bepaalde behoefte niet wordt ingevuld. Die behoeftes ontmaskeren we om zo heldere keuzes te maken. Daar nemen we de tijd voor, want haastige beslissingen werken niet. We leggen de lat hoog: (werk-)geluk op lange termijn.

– Loopbaanbegeleider Sandra Peeters

Tips voor vrouwen in de menopauze op het werk

Ik ben een grote voorstander van een doordacht menopauzebeleid voor bedrijven, maar je kan ook zelf bijdragen aan aangenamer werk wanneer je in de menopauze terechtkomt. Dit zijn mijn tips:

1. Luister naar je lichaam: veel vrouwen blijven doorgaan om zichzelf te bewijzen, zelfs als hun lichaam om rust vraagt. Het is belangrijk te erkennen dat je in een fase van verandering zit. Medicatie kan een oplossing bieden, maar het is essentieel om je grenzen te respecteren.
2. Investeer in je gezondheid: zorg goed voor jezelf door aandacht te besteden aan voeding, voldoende nachtrust en beweging.
3. Aanvaard de verandering en omarm deze fase: de menopauze is een natuurlijk proces. Door het te accepteren en zelfs te koesteren, kun je rust en balans vinden.
4. Laat los wat anderen van je denken: het is belangrijk om je niet te laten leiden door de verwachtingen van anderen. Wees zelfverzekerd in wie je bent en wat je doormaakt. Je hebt nog steeds veel te bieden, zowel op professioneel als persoonlijk vlak. De menopauze heeft nog vaak een negatieve bijklank, maar het is net een verandering die je mag omarmen en die kansen geeft. Het is voor veel vrouwen zelfs een kantelmoment waarop ze erkend worden voor hun levenswijsheid en verborgen talenten meer gaan ontwikkelen.
5. Herken je waarde en invloed: veel vrouwen onderschatten hun eigen invloed omdat ze zichzelf wegcijferen. Het is tijd om je stem te laten horen en keuzes te maken die goed voor jou zijn.
6. Communiceer met je baas en team: kleine aanpassingen kunnen een groot verschil maken. Of het nu gaat om aan een raam zitten voor frisse lucht of om een flexibelere werkplanning, bespreek je behoeften openlijk.
7. Maak het onderwerp bespreekbaar: communiceer open met je collega’s over je situatie. Zo herinner ik me een deelneemster tijdens een training die ik gaf. Ze haalde bij het kennismakingsrondje haar waaier tevoorschijn en vertelde op een luchtige manier dat ze last had van opvliegers door de menopauze. Ze vertelde dat ze soms even naar buiten zou lopen om af te koelen en dat dat zeker niets te maken had met de inhoud van de opleiding of met de andere deelnemers. Dat vond ik zo ontwapenend! Humor maakt het bespreken van de menopauze meteen veel toegankelijker.
8. Sta open voor hulp: hulp vragen kan soms een drempel zijn, maar bekijk het dan even andersom. Als iemand jou om hulp zou vragen, zou je je vereerd voelen om te kunnen helpen. Dat werkt ook omgekeerd.

Mogen de tips nog wat praktischer zijn?

1. Zorg voor een koele werkplek: vraag om een kantoor met airconditioning of een plek dicht bij een raam.
2. Vraag om aanpassingen bij concentratieproblemen: als je moeite hebt met focus, bespreek dan de mogelijkheid van een rustige werkplek of thuiswerk.
3. Kies voor ademende, niet-synthetische kleding: dit kan opvliegers verlichten. Sommige bedrijven passen hun uniformen hierop aan, maar je kunt ook zelf ademende kleren kopen.
4. Drink voldoende water en zorg voor toegang tot een toilet: hydratatie is belangrijk, en een toilet in de buurt kan ongemakken verminderen.
5. Flexibele werktijden: bespreek of je eventueel later kan beginnen als je door slaapgebrek in de ochtend moeite hebt met opstarten.
6. Zoek contact met collega’s: lotgenoten kunnen steun en begrip bieden. Door je ervaringen te delen, kun je samen een positieve werkomgeving creëren.

Over Menopauzia

Menopauzia is een drieledige serie waarin Tine Embrechts met ervaringsdeskundigen en experts in de menopauze duikt. Die gesprekken worden afgewisseld door liedjes over de overgang, geschreven door Hugo Matthysen en gebracht door Tine en actrices Els Dottermans en Barbara Sarafian. Op die manier toont het programma niet alleen de uitdagingen, maar ook de humor en kracht die vrouwen in deze levensfase ervaren.

Als loopbaancoach met expertise in de menopauze geef ik toelichting bij de gevolgen van de menopauze op de werkvloer. Je kan het programma komend najaar bekijken op VRT 1 en VRT Max.

Andere links over de menopauze

Wil je meer over de menopauze lezen, zien of horen? Dit zijn mijn favoriete informatiebronnen:

• De documentaire “Sex, mind and the menopause”
• De podcast “Wijzevrouw”, te vinden op Spotify
• Het boek “Menopauze. Alle vragen beantwoord” van Prof. Dr. Herman Depypere
• Het boek “Stralend door de menopauze” van Leen Steyaert

Lijkt loopbaanbegeleiding iets voor jou?

De menopauze hoeft niet het einde van je carrière te betekenen. Met de juiste begeleiding en een nieuwe focus kan deze levensfase juist leiden tot persoonlijke en professionele groei.

Voel je dat je die begeleiding kunt gebruiken? Voor amper 45 euro kan je bij de VDAB een loopbaancheque bestellen, goed voor 4 uur coaching. Boek gerust een gratis kennismakingsgesprek.